از گناباد تا گناباد !

به گزارش گنابادتایمز به نقل از وبگاه جاویدعربشاهی ، گناباد که  آثار و ابنیه تاریخی آن  گویای قدمت چندین هزار ساله این دیار را دارد، شهری با مشاهیر فراوان و همچنین اماکن دیدنیست که  مورخين فقط بنياد قنات قصبه گناباد را به دوره هخامنشي يعني 2500 سال قبل نسبت داده‌اند.

آیا تا به حال با خود اندیشیده اید جایگاه واقعی گناباد کجاست ؟ با نگاهی به  تاریخچه شکل گیری اولین تقسیمات رسمی ایران  در آبانماه  سال 1316 ،جایی که کشور بر اساس این تقسیم بندی به 10 استان و هر استان به چندین شهرستان (مجموعا 49 شهرستان) تقسیم شده است می توان نام گناباد را جستجو نمود.

استان‌های ده‌گانه کشور و شهرستان‌های تابعه بدین شرح بوده اند:

• استان یکم شامل شهرستان‌های:

۱ـزنجان ۲ـ قزوین ۳ـ ساوه ۴ـ سلطان‌آباد (اراک) ۵ـ رشت ۶ـ شهسوار (تنکابن)

• استان دوم شامل شهرستان‌های:

۱ـ قم ۲ـ کاشان ۳ـ تهران ۴ـ سمنان ۵ـ ساری ۶ـ گرگان

• استان سوم شامل شهرستان‌های:

۱ـ اردبیل ۲ـ تبریز

• استان چهارم شامل شهرستان‌های:

۱ـ خوی ۲ـ رضائیه (ارومیه) ۳ـ مهاباد ۴ـ مراغه ۵ـ بیجار

• استان پنجم شامل شهرستان‌های:
  

۱ـ ایلام ۲ـ شاه‌آباد (اسلام‌آباد غرب) ۳ـ کرمانشاهان (کرمانشاه) ۴ـ سنندج ۵ـ ملایر ۶ـ همدان

• استان ششم شامل شهرستان‌های:

۱ـ خرم‌آباد ۲ـ گلپایگان ۳ـ اهواز ۴ـ خرمشهر

• استان هفتم  شامل شهرستان‌های:

۱- بهبهان ۲ـ شیراز ۳ـ بوشهر ۴ـ فسا ۵ـ آباده ۶- لار

• استان هشتم شامل شهرستان‌های:

۱ـ کرمان ۲ـ بم ۳ـ بندرعباس ۴ـ خاش ۵ـ زابل

• استان نهم شامل شهرستان‌های:

۱ـ بیرجند ۲ـ تربت‌حیدریه ۳ـ مشهد ۴ـ قوچان ۵ ـ بجنورد ۶ـ گناباد ۷ـ سبزوار

• استان دهم شامل شهرستان‌های:

۱ـ اصفهان ۲ـ یزد

گناباد 1316

 شایان ذکر است قبل از سال 1316 تقسیمات کشوری به صورتهای  واحدهای اصلی ایالتی (مجموعا 10 ایالت) در دوره صفوی  و حکمرانی (5 حکمرانی و 12 حاکم نشین) در دوره قاجاریه بود ، اما در اواخر دوره قاجاریه مجددا به 4 ایالت بزرگ (آذربایجان،خراسان و سیستان،فارس و لارستان ،کرمان و بلوچستان) و 23 ولایت نامساوی و نابرابر از لحاظ اهمیت درجه سیاسی تقسیم شد.(1)

 همانگونه که در نقشه مشاهده می گردد گناباد آن زمان  یکی از 7 شهرستان استان بزرگ نهم بوده و بخش های ( جویمند،بجستان،فردوس،طبس و کاشمر) زیر مجموعه آن بوده است.اگر به مساحت و جمعیت5 بخش زیر مجموعه ی شهرستان در آن زمان توجه نماییم اهمیت گناباد  به عنوان  یکی از 49 شهرستان کشور  برای ما جلب توجه بیشتری خواهد نمود.

اما  گناباد کنونی فرسنگ ها با آن گناباد بزرگ فاصله دارد، گنابادی که می توانست در طول 66 سال گذشته خود تبدیل به استانی بزرگ گردد اکنون تبدیل به یکی از شهرستان های محروم جنوب خراسان رضوی گردیده است.

گناباد 1392

جالب است که بدانید علاوه بر سه شهر (مشهد،بجنورد و بیرجند) که مرکز استان شده اند. هم اکنون شهرستان های تربت حیدریه،سبزوار،نیشابور و طبس دارای فرمانداری ویژه با اختیارات معاونت استانداری هستند ! بدین ترتیب از میان 7 شهرستان سال 1316 استان نهم (خراسان) گناباد که زمانی یکی از بزرگ ترین شهرستان های کشور محسوب می شد اکنون در پایین ترین رتبه خود به لحاظ اهمیت درجه سیاسی است !

هم اکنون (بر اساس آخرین تغییرات خرداد 1391) کشور از ۳۱ استان، ۴۰۲ شهرستان، ۹۹۹ بخش، ۲۵۱۲ دهستان و ۱۱۶۷ شهر و ۲۱ فرمانداری ویژه تشکیل یافته‌است.

اما اکنون چه باید کرد؟

قطعا با همدلی و همبستگی مردم و کارآمدی و مدیریت صحیح  مسئولین می توان دوباره شکوه گناباد بزرگ را برگرداند که البته نقد سازنده خود می تواند در راه اعتلای شهرستان بسیار تاثیر گذار باشد.

شاید روزی بتوان گناباد بزرگ رو دوباره احیا نمود، شاید ….

منابع:

(1) رجوع کنید به کتابهای منتظم ناصری(سه جلد)،مآثر السلطان،التدوین فی احوال‌ جبال الشروین،مطلع الشمس،مرآة البلدان